Letaif Nedir, Letaiflerin Anlamları, İşlevleri, Görevleri Nelerdir? (3)

Letaif Nedir, Letaiflerin Anlamları, İşlevleri, Görevleri Nelerdir? (3)
Letaiflerin yükselmesi sırasında bazı duygusal ve ruhsal durumlar yaşanır. Bunların bilincinde olmak veya bu konuda bilgilenmek kişiye çok şey kazandırabilir.

Letaiflerin başında bulunan kalp letaifinin yükselmesi sırasında yaşananlar ilgi çekicidir: Kişi günahlara tövbe edip bir mürşid-i kâmilden zikir ve rabıta alır almaz büyük bir değişim yaşar. Bu yoldaki samimiyetine göre bu hal derinleşir. Sürekli ağlar. Geçmişte yapmış olduğu günahları, kaçırdığı ibadetleri düşündükçe gözyaşı döker. Öyle ki, her şey onu bir hüzne götürür. Ağlatır. Gözyaşları sel olup akar gider. Gece ibadetlerine ve yalnızlığa önem verir, bu sıralarda da sürekli ağlar. Aslında bu ruhsal durumun nedeni, görünüşte o veya şu etmen olsa da, hakikatte kalp letaifinin Allaha (c.c.) doğru manevi bir yolculuğa çıkmasıdır.

Bir genç kız düşünün, evlenip baba evinden koca evine gidecek. Bu kız asıl kalıcı olduğu, ait olduğu yere gitmesine rağmen ağlar. Hüzünlenir. Kalp letaifi yükselen birisi de bunun gibidir. O bu fani dünyadan asıl geldiği, ait olduğu yer olan emir âlemine doğru manevi olarak sefer ederken böyle bir hüzün duygusu içerisinde bulunur ve daima ağlar. Bu ne mübarek bir ağlamadır!..

Kalp letaifinin yükselmesi ile oluşan bu ağlama çok kutsaldır. Hadis-i şeriflerde kast edilen ağlamanın bu çeşit olduğunu düşünmekteyim. Bilindiği üzere Allah (c.c.) için ağlamanın günahları sildiği, bu kişilerin ahrette, tekrar diriliş gününde arşın gölgeliği altında bulunacağı peygamberimizin (s.a.s) hadis-i şeriflerinde belirtilmektedir.

Bakıyorsunuz, insanlar bir aylık tatil için bütün yıl çalışıyorlar, bir şeyler biriktiriyorlar. Onu da o veya bu tatil beldesinde yiyip bitiriyorlar. Bu onlara elbette iyi geliyor. Biraz onları sakinleştiyor. Çünkü insanda seyahat etme, yeni mekânlarda bulunma ruhsal bir güdüyü doyurmaktadır. Bu güdü aslında ruhun temel organları olan letaiflerin yükselme ihtiyacından gelmektedir. Fakat bu tür dünyevi ve nefsanî bir yolla meydana getirilen durum, yani seyahat etme ve tatil yapma, ruhu ve letaifleri biraz sakinleştirse de tatmin etmemektedir. Ruh ve onun manevi organları olan letaifler, böyle nefsanî ve dünyevi seyahatlerle, tatillerle asla gerçek anlamda tatmin olamazlar. Daima bir arayış içerisinde bulunurlar. Onlar, iç dünyada meydana gelen pozitif değişikliklerle, hususiyle tövbe ile bir mürşid-i kâmile bağlanıp zikir, rabıta, murakabe gibi yollarla bir manevi yolcuğa çıkıp makamları kat etmesiyle ancak hakiki bir doyuma ulaşırlar.

Evet, insanın letaifleri, hususiyle kalp letaifi derin bir ağlama ihtiyacı içerisindedir. Bazı insanlar, bazen ruhlarının derinliklerinden gelen bu ihtiyacı hissederler, ağlamak isterler, ama niçin gözyaşı dökemediklerini, ağlayamadıklarını bir türlü çözemezler. Bunun için haklı olarak manevi dünyalarında içerisinde bulundukları sıkıcı iklimden ayrılmak, göçmek isterler. İyi bir tatilin kendilerine güzel geleceğini düşünürler. Aslında aradıkları şey, iç dünyada yaşamak istedikleri bir iklimdir. Seyahattir. Ağlamaktır. Hüzünlenmektir. Ama bunu bir türlü akıl edemeyip dış dünyadaki seyahat ve tatillerle geçiştirirler. Neşelenmeyi, doyasıya nefsanî zevkleri yaşamayı hayal ederler. Bunun kendilerine iyi geleceğini sanırlar. Böylelerinin evleri ve iş yerleri kendilerine dar gelir. Buralarda boğulur kalırlar. Seyahatlerle, tatillerle kendilerine geleceklerini düşünürler.

Hâlbuki iç dünyada meydana gelen olumlu bir değişim ve kalp letaifinin yükselmesi ile meydana gelen bir hüzün ile gözlerin yaşarması, binlerce kez yapılacak seyahatlerden ve tatillerden ruhsal dünyaya daha iyi bir etki yapacaktır. Ruhsal dünyayı hoş bir iklime sokacaktır. Böylelerinin herhangi bir seyahate ve tatile de ihtiyaçları yoktur. Hapishane bile onlara cennetten bir bahçe gibi gelir. Böyle birisi gerek evinde gerekse iş yerinde hoş bir duygusal durumla büyük bir genişlik ve rahatlık yaşayacaktır. Asıl seyahat ve tatil letaiflerin emir âlemine yükselmesi ile gerçekleşir. Diğer seyahat ve tatiller yalancı emziklerin çocukları uyutması gibi bir anlama sahiptir. Gerçeklikleri yoktur.

Dış dünyada olan bir şeyin iç dünyada olan bir şeyle mukayesesi mümkün müdür? Elbette aslolan iç dünyada gerçekleşen olgudadır. İç dünyadaki bir seyahat ve tatil, ruhsal dünyada dış dünyada gerçekleşen binlerce seyahat ve tatilden daha evladır, daha etkilidir.

Hz. Mevlana Mesnevisini kaleme almadan önce girişteki on sekiz beyit inşa etmiştir. Mesnevinin bu ilk on sekiz beyti adeta tüm mesnevinin bir özeti gibidir. Bu beyitlerde neyin hikâyesi konu edinilir. Ney hakikatte insan-ı kâmili sembolize eder. Neyden murat, bu dünyada hakikate ulaşan, ruhunu, letaiflerini Allaha ulaştırıp döndüren ve yeryüzünde bazı esma-i hüsnası ile Allahı temsil eden olgun insandır. Neyin asıl vatanı kamışlıktır. Daima orayı özler. Bunun için hüzünlü bir ses çıkar ondan. İnsanın da asıl vatanı emir âlemidir (ruhlar, melekût, lâhut âlemleri). İnsan bu dünyada gurbettedir. Bunun bilincinde olabilmesi için ney gibi bir olgunluğa sahip bir insanla aşina, dost olması, sonra da ruhunu ve letaiflerini emir âlemine yükseltmesi gerekir.

Letaiflerin yükselmesi ile kendisini gösteren özgün bir başka durum, halet-i ruhiye ise, dünyaya değer vermemektir. Aslında insan nefsi dünyaya karşı çok açgözlü olarak yaratılmıştır. Kimseye karşılıksız olarak bir şey vermemek üzere dizayn edilmiştir. Tabii bu bir imtihan sırrıdır. Zekât insan doğasına, yani nefsine aykırıdır. İnsan zekâtını verirken kendisini aşmakta, nefsinin üzerine çıkmaktadır. Hayvanlarla ortak olan bencil doğasından uzaklaşmakta, gerçek bir insan olmaktadır. Varoluşunu ispat etmektedir. Çünkü nefsine rağmen, onu aşarak diğer bir insana Allah rızası için bir şeyler vermektedir. Bu durum, insanın tabiatını, nefsini göz önünde bulundurduğumuz zaman adeta bir mucizedir. İşte letaiflerin yükselmesi ile bu türden bambaşka bir mucize daha gerçekleşmektedir: O kişi dünyaya değer vermemeye, dolayısıyla gözünü kırpmadan elinde uvucunda nesi varsa Allah rızası için vermeye başlar. Tabii bu durum yukarıda bahsedilen ağlama, hüzünlenme gibi bir hal olduğundan ileride geçebilir. Ortadan kalkabilir. Bu hal yüzünden elden çıkan mal mülke karşı kişide ileride bir pişmanlık meydana gelebilir. Dolayısıyla tasavvuf yolundaki kişilerin böyle bir hal neticesinde ileride pişman olmamak için daha dengeli ve ılımlı infakta bulunmaları daha doğru bir hareket tarzıdır. Zekât bir itidal, orta yoldur. Bunu ölçü alarak, yani biraz artırarak hareket etmek daha sağduyulu bir yoldur.

Böyle, bir anda malın mülkün hepsinin veya önemli bir kısmının infak edilmesinin gerçek nedeni, kişinin letaiflerinin yükselmesi ile dünyaya değer vermemesi ve bunun için Allaha olan aşkını ve sevgisini ispat etmek istemesidir.

Hz. Ebubekirin (r.a) malının tümünü, Hz.Ömerin (r.a) malının yarısını infakta bulunmaları hep böyle bir hal neticesi olmuştur. Yoksa insanın elinden malını, mülkünü almaya kalksanız canını verir de yine de beş kuruşunu kimseye vermeye razı olmaz. Letaifler yükselmeye başlayınca bu dünya, dolayısıyla mal mülk gözden düşer. Öyle ki, kişi ona hiçbir değer vermez. Dağıtıp savurmak, ondan adeta kurtulmak ister. Sanki göklere yükselmeye bunlar maniymiş gibi bir hal yaşanır.

Eskiden tarikatlara başvuranlara şeyh efendiler, sanki ölmüşler gibi mal mülklerini mirasçılarına taksim etmelerini emir buyururlardı. Bu durum onların letaiflerinin kısa zamanda yükselmelerine olumlu bir katkı sağlardı. Bizleri dünyaya bağlayan en önemli bağlar, mal ve mülktür. Bunları elde etme, elde tutma, artırma arzusudur. Bu tür arzular letaiflerin yükselmesi ile çatışır. Çünkü ilgili arzular insanı dünyaya bağlarken letaifler dünyayı aşmaya, emir âlemine yükselmeye çalışırlar. Bu yüzden bunlardan birisinin tercih edilmesi gerekir.

Aslında önemli olan mal mülkün gönülde yer etmemesidir. Bunlardan ne kadar çok olsa da gönülde yer etmedikçe letaiflerin yükselmesine bir zararı olmayacaktır. Ama bunu gerçekleştirebilecek kişi çok azdır. Bunların gönülde yer etmemesi için zekâtı, sadakayı artırmak gerekir.

Malının zekâtını vermeyen kişinin ruhu ve letaiflerinin yükselmesi şurada dursun maddeye, dünyaya bir daha kopmamacasına kök salar gider. Bu da, Allah (c.c.) bizleri korusun, küfürle ölmeyi netice verir.

Letaifleri yükselmeyen kişiler, bu dünyaya çakılıp kalırlar. İnsan olma, hususiyle insan-ı kâmil olma seviyesine ulaşamazlar. Materyalist olurlar. İçgüdülerinin sınırları içerisinde kalırlar. Bu dünyaya taparlar. Mal mülk ilahları olur. Yasin suresinde bu tür kişilerin infak ve fakirlere yardım meselesine bakış açılarını birlikte okuyalım: Onlara Allahın size rızık olarak verdiği şeylerden hayra harcayın dendiği zaman o kâfirler, müminler için şöyle derler: Allahın dilediğinde doyurabileceği kişiyi biz mi doyuracağız? Siz apaçık bir sapıklık içinde değil de nesiniz? Materyalist zihniyet sadakayı, zekâtı, fakirlere yardımı içerisinde bulunduğu durum gereği bir sapkınlık olarak algılar. Onun için ayetteki ifade bir durum değerlendirmesidir. Çünkü letaifler dünyaya, mala mülke daldığı için onu ilah olarak kutsarlar. Onların zarar görmemesini arzu ederler. Onları başkalarına karşılıksız vermek bu tür kişiler için mümkün olamaz. Eğer onlarda başkalarının hakları olsaydı, Allah onlara bunları verirdi diye bir mantık ve düşünce tarzı üretirler. Komünizm, materyalizmin bu acımasız yüzünü gizlemek, deşifre etmemek için icat edilmiştir. Bütün üretim araçlarının devlete teslim edilip insanların çok sınırlı mal ve mülke sahip olarak materyalist kalmaları için icat edilmiş bir düzenin adıdır komünizm.

Konular