1993 yılında California Üniversitesi’nden iki araştırmacı Frances Rauscher ve Gordon Shaw, 84 üniversite öğrencisi üzerinde bir araştırma yaptı. Mozart’ın piano sonatını 10 dakika dinledikten sonra öğrencilerin uzamsal muhakeme becerilerinde iyileşme görüldü.
Müzik zihinsel, fiziksel ve duygusal ritimleri kurguluyor. Dinleyen kişiyi derin bir konsantrasyona götürürken geniş miktarda bilginin öğrenilmesini kolaylaştırıyor. Bach, Handel ya da Telemann gibi Barok müzik bestekârlarının dakikada 50 ila 80 vuruşluk eserleri öğrencilerin beyinlerini Alfa Dalga düzeyinde tutarak kelime öğrenmeyi, ezberlemeyi ya da okumayı hızlandırıyor.
Mozart’ın birçok eseri ise dikkati yoğunlaştırmada ve öğrencileri sürekli uyanık tutmada, problem çözme faaliyetlerinde etkili olmayı kolaylaştırıyor.
Eğer müzik bizim öğrenme performansımızı etkiliyorsa, müzik bizim ruh halimizi de etkiliyor olabilir. Son zamanlarda dinlediğimiz müziklerin ruh halimizi fazlasıyla etkilediğini düşünmeye başladım. Elimde somut bir araştırma yok; ancak kişisel gözlemlerim birazdan okuyacaklarınızı düşündürdü.
Söz edeceğim müzik türlerinin hayranlarından, yorumlarım için şimdiden özür dilerim. Ruhunuza huzur veren müzikler dinleyecek olursanız, ilişkilerinizde de daha uyumlu, daha hoşgörülü ve daha az kızan bir yapınız olabilir. Çatışmalar içeren bir müzik dinliyorsanız, örneğin heavy-metal gibi, ilişkilerinizde daha fazla çatışma içine girme olasılığınız artıyor. Şaşırtıcı olarak hard-rock ve hatta rock müziğin bile insanlar üzerinde depresif bir etkisi olduğunu düşündüren örnekler gördüm. Müzik bizi ve ruh halimizi bir şekilde programlıyor.
Tıpkı kasvetli bir havada yaşama sevincimizin azalması gibi ya da ışıksız ve karanlık bir ortamda karamsarlaşmamız gibi dinlediğimiz müziğin yapısı da bizi olumsuz etkileyebiliyor. Dolayısıyla ne tür bir duygu durumuna ihtiyacımız varsa o tarz bir müzik dinleyebiliriz.
Sabahın erken saatlerinde güne yeni başlıyorsak tıpkı bir yemeğe çorba ile başlamak gibi yine yumuşak ve insanın içini dinlendiren bir müzik dinleyebiliriz. Ancak günün ilerleyen bölümlerinde, çalışırken daha enerjik olmak için tempolu bir müziği tercih edebiliriz. Bu arada çalışırken derken, ders çalışmayı değil işyerinde bir şeyler yapmayı kastediyorum. Tempolu bir müzik, bize de çalışma temposu verebilir. Günün sonunda yine dinlendirici bir müzik vücudumuzu dinlendirmek için yine tercih edilebilir. Özellikle, yoğun şehir trafiğinde araba kullanırken sinirlenmemek için daha dinlendirici müzikler tercih edilebilir. Eve vardığımızda da benzer bir tercihi izlemek mümkün. Günü tatlıyla bitirmek gibi…
Elbette dinlediğimiz müziklerin sözleri de en az ritimleri kadar etkili. “Batsın bu dünya” ve benzeri tarzda sözler içeren müzikler bizi olumsuzluğa iterken, her notasında içki olan şarkı sözleri de içki içme çağrışımı yapacaktır. Olumlu sözleri olan şarkıların bizi motive etme olasılığı daha fazla.
Bir söz vardır: “Ne yerseniz öyle olursunuz.” Sanırım onun yanına bir tane daha ilave edebiliriz: “Ne dinlerseniz öyle olursunuz.” Bir tane de promosyondan ekleyebiliriz: “Ne izlerseniz öyle olursunuz.”
Melih ARAT